Hanımın Erkeğini ismiyle Çağırması.

[Admin]

Karı-kocanın biribirlerine isimleriyle hitabı

İslâm’da erkeğin hanımını ismiyle çağırmasında bir mahzur yoktur. Dinimiz bu hususta yasaklayıcı bir hüküm koymamıştır. Kaldı ki hadis-i şeriflerde Rasûlullah Efendimizin (s.a.v.), hanımlarına isim ve künyeleriyle (Yâ Aîşe, Yâ Humeyrâ, Yâ Ümme Abdallah gibi) hitap ettikleri açıktır. Ancak onlar Efendimize (s.a.v.) “Yâ Nebiyyallah, Yâ Rasûlallah” diyerek sıfatlarıyla-ünvanlarıyla hitap ediyorlardı, isimleriyle değil.

Mevzumuzla dolaylı yönden ilgili hoş bir anekdot şöyledir:

Hz. Âişe (r.anha) validemiz, hassas bir mizâca sahip bulunduğundan, insanlık icabı zaman-zaman sinirlenir ve kızardı. Kızdığında bunu Ra­sû­lul­lah Efendimize (s.a.v.) olan hitap tarzıyla ortaya koyardı. Bir defasında Rasûl-i Ekrem Efendimiz (s.a.v.),
“- Ey Âişe, senin kızdığın ve memnun olduğun zamanları ben bilirim.” buyurdu. Hz. Âişe (r.anh),
“- Nasıl biliyorsun, yâ Ra­sû­lal­lah?” diye sordu. Fahr-i Kâinat (s.a.v.),
“- Memnun olduğun zaman ‘Muhammed’in Rabb’ine’ diye ye­min ediyorsun. Kızdığın zaman ise ‘İbrahim’in Rabb’i hakkı için’ diyorsun!” buyurdu. Hz. Âişe validemiz, Âlemlere Rahmet Efendimizi sevindiren ve ona olan saygısını-sevgisini ifade eden şu mukabelede bulundu:

“Evet, yâ Ra­sû­lal­lah, vallâhi öyledir. Fakat ben sinirli olduğum zamanlarda sadece sizin isminizi dilimden bırakırım, sevginiz ise daima gönlümde ya­şar.” [Bkz. Müslim, Sahih, Fezâilü’s-Sahâbe, 13]

Bazı fıkıh ve âdapla alakalı eserlerde, kadının kocasını ismen çağırmasının mekruh olacağı ifade edilmiştir. Nitekim İbn Âbidîn (rh.), Dürrü’l-Muhtâr’da bu hususta şunları söylemiştir: “Anne-babayı ve kadının kocasını, isimleriyle çağırması tahrîmen mekruhtur, küçük günahtır. Tâzimle, saygı ifade eden kelimelerle ve yanına giderek çağırmaları lâzımdır. Uzaktan, yüksek sesle çağırmamalıdır.”

Hanımın beyine karşı saygılı davranması bakımından, onun yüzüne karşı "Beyefendi" vb. kelimeler kullanması… Gıyabında, “Bizim Beyefendi” ya da en azından ismiyle birlikte, yerine göre mesela “Mehmet Bey” gibi sıfatlarla zikretmesi… Veya mesleğiyle ilgili “Bizim hocaefendi, bizim doktor-doktorum…” benzeri bir ünvanı yahut onun sevdiği bir sıfatıyla-lakabıyla anması, hitap etmesi daha münasip ve daha güzel olur. Mesela “Beyim, aslanım, yiğidim, hayatım gibi… Tabii erkek hangisinden hoşlanıyorsa kadın onu söylemeli, onu istemediği isim veya sıfatla-ünvanla çağırmamalı. Aynı şekilde erkek de hanımına, onun hoşlanacağı şekilde hitap etmeli… Mesela yerine göre; hayatım, güzelim, bitanem, şekerim, tatlım gibi şeyler söylemesi uygun olur.

Bey’in de hanımına karşı, “Hanımefendi” veya ismiyle birlikte mesela “Hoca hanım, Ayşe hanım, Fatma hanım” diye hitap etmesi, gıyabında da “Bizim hanım, evin reisi, içişleri bakanı” gibi, içinde saygı ve sevgi barındıran sözlerle anması muvafık olur. Hanzale b. Hızyem (r.a.) şöyle anlatıyor: “İnsana, isimlerinin ve künyelerinin en sevimli olanıyla hitap etmek, Nebî sallallahu aleyhi vesellemin hoşuna giderdi.” [Buharî, Edebü’l-Müfred, 2, 176, H. no: 360]