LİKAPA YETİŞTİRİCİLİĞİ (YÜKSEK BOYLU LİKAPA)YABAN MERSİNİ

[Admin]

[color=#000000]
Likapa Yetiştiriciliği
BY ADMİN · 04 MART 2011

LİKAPA YETİŞTİRİCİLİĞİ (YÜKSEK BOYLU LİKAPA)

Sıcaklık
Don olayı olmayan en az 160 günlük yetişme periyodu ister
Gelişmesi için 2000 gün derece sıcaklık ister
Soğuklama süresi 650-850 saat arasındadır

Soğuklara dayanım
Gözler : -26.3 ila -29.1°C’ye kadar dayanır
Gövde : -29.1 ila -34.7°C’ye kadar dayanır
Çiçekler : -1.12 ila -4.48°C’ye kadar dayanır

Gün Uzunluğu: Uzun günler bitkideki vegetatif gelişmeyi teşvik ederken yaz sonları ile sonbahar aylarındaki kısa günler meyve tomurcuğu gelişimini artırır.

Nem: Likapalar kök kıllarından yoksun olduğu için topraktaki nem değişikliklerine son derece hassastırlar. İklime, çeşide ve gelişme kuvvetine bağlı olarak büyümeleri ile meyve verdikleri dönem boyunca haftalık olarak yaklaşık 2.54-5.08 cm suya ihtiyaç duyarlar. Sulamada kullanılan su kaliteli olmalı, çok az veya hiç tuz içermemeli ve kalsiyum içeriği çok az veya hiç olmamalıdır.

Toprak: İdeal likapa toprağı, drenajı iyi olan, asitli ve kumlu topraklardır. Likapa yetişebilecek toprakların pH’sı 4.5-5.2 arasında olmalıdır. Organik madde kapsamı yüksek olan ağır topraklar da likapa yetiştiriciliği için uygundur. Yayla alanlarındaki toprakların likapa yetiştiriciliğine uygun hale getirilmesi için dikim öncesi kompost veya asit torf ilave edilmelidir. Ayrıca, odun talaşı, çam ibresi veya çam kabukları ile bitkiler malçlanmalıdır.

Yer Seçimi: Likapa tarımı için en uygun alanlar, tam güneş alan veya biraz gölge olan, güney yöneye bakan ve hafif meyilli olan alanlardır. olmalıdır. Ayrıca su drenajı ile hava akımının da nispeten iyi olması gerekir. Ayrıca likapa çiçeklerinin soğuklara dayanımının diğer birçok üzümsü meyveden daha yüksek olduğu da unutulmamalıdır. Bu açıdan kuzey-batıya bakan alanlar da yetiştiricilik için uygundur. Genel bir ifade ile yabani likapaların, orman güllerinin, defne, kızıl ağaç ve çamın karışık olarak yetiştiği alanlar likapa yetiştiriciliği için uygundur.

Arazi Hazırlığı

Drenajı artırmak için arazi işlenir.
Toprak organik maddesini artırmak için yüzey örtücü bitkiler ekilir ve toprak işlemeile birlikte toprağa karıştırılır.
Ahır gübresi verilir.
Gerekli ise toprakta pH ayarlaması yapılır. Bu amaçla toprak tipine ve toprak pH’sına göre gerekli olan kükürt miktarı hesaplanarak dikimden en az 6 ay önce toprağa verilir.
Toprak tahlilleri sonucunda gübre ilavesi yapılır. P, K, Ca, Mg v.s gübreler toprağın üst 30 cm’sine verilir. Gübrelemede amonyumsülfat gübresi kullanılabilir. Nitratlı gübreler kullanılmamalıdır.
Drenajın zayıf olduğu düz arazilerde mutlaka masura yapılarak toprak 35 cmyükseltilmeli ve bitkiler 120-150 cm genişliğindeki masuralara dikilmelidir.
Dikim: Bölgedeki kış soğukları ile muhtemelen don olaylarına bağlı olarak dikim ilkbahar veya sonbaharda yapılabilir. Fidanlar fidanlıktaki veya saksıdaki derinlikleri kadar derine dikilmelidir. Derin dikim yapılmamalıdır. Dikim sonrası sıra boyunca 60-120 cm genişliğinde ve 15-20 cm kalınlığında malçlama yapılmalıdır. Bitkiler büyümeye başlayınca ve büyüme periyodunca azotlu gübreleme yapılır. Gübre olarak amonyumsülfat kullanılabilir ve ihtiyaç duyulan gübre miktarı bölünerek verilmelidir.

Aralık- Mesafeler: Likapa yetiştiriciliği yapılan ülkelerde dikim mesafesi sıra üzerinde 120 cm, sıralar arasında ise 300 cm olup bu aralık ve mesafeler 152 ile 365 cm’ye kadar çıkarılabilmektedir. Likapa yetiştiriciliğinde likapa sıraları arasındaki mesafe 250 cm’den daha az olmamalıdır. Bu mesafe hasat sırasında işçilerin rahat çalışabilmesi için gereklidir.

Dikim Fidanları
Likapa bahçesi tesis aşamasında 3 farklı fidan tipi tercih edilebilir. Bunlar;

- Bir yaşında köklü çelikler
- Fidanlıklarda üretilmiş 2-3 yaşında açık köklü fidanlar
- Fidanlıkta üretilmiş 2-3 yaşında tüplü fidanlar

Budama :Likapa ocağındaki sürgünlerin yaşları arasında bir denge kurmak için yaşlı ve genç sürgünlerde her yıl belli oranda azaltma (çıkarma) şeklinde yenileme budaması yapılır. Ayrıca, zayıf ve hastalıklı sürgünler budama ile uzaklaştırılır, verimden düşen yaşlı sürgünlerin bir kısmı çıkarılır, gölgelemeden dolayı diğer sürgünlerin gelişimini engelleyen genç sürgünlerde aralama budaması yapılır ve bitkinin taç kısmında yer alan dalların yoğunluğu ayrıntılı budama ile azaltılır. Aynı yaş grubuna giren aynı sayıdaki 15-20 sürgün bırakılarak bitkide sürgün-meyve oranı dengelenmelidir.

Hastalık ve Zaralılar
Mantari Hastalıklar

Likapalardaki mantari hastalık riski diğer birçok üzümsü meyveye göre çok daha azdır.

Mantari hastalıklardan
- Mumlu tane hastalığı (Monilia vaccinii-corymbosi)
- Pomopsis kanser ve dal yanıklığı (Phomopsis vaccinii)
- Fitofitora kök çürüklüğü (Phtophtora cinnamoni)
- Meyve çürüklüğü
Antraknoz (Colletotrichum gloesporioides)
Alternaria (Alternaria alternata)
Virüs hastalıkları

Likapalarda sıkıntı yaratan virüs hastalıkları bulunmaktadır. Bunlar,
- Likapa Scorch virüsü
- Kısa bağcık virüsü
- Likapa yaprak benek virüsü
- Nekrotik halkalı benek virüsü
- Kırmızı halkalı benek virüsü
Zararlılar

Doğrudan meyve ile beslenerek ürün kaybına sebep olan zaralılar
- Kranberi meyve kurdu
- Likapa kurtçuğu
- Kiraz kurdu
- Erikli hortumlu böceği

Virüs veya mikoplazma benzeri organizmalara vektör görevi yaparak veya yapraklarla beslenerek bitkiye zarar verip indirekt olarak meyve miktarını azaltan zararlılar
- Sivri burunlu yaprak delenler
- Kabuklu bitler
- Likapa tomurcuk delen
- Likapa gövde delen

Yaban Mersininin (Likapa) Çoğaltılması

Yaban mersini çoğunlukla çelikle çoğaltılmaktadır. Bu amaçla yumuşak ve sert odun çelikleri kullanılmaktadır. Yetiştiricilerin çoğu fidanlarını, fidanlıklardan almaktadır. Ancak yaban mersini, bahçe tesis edildikten sonra, çiftlik çapında da üretilebilir. Çelik tipi olarak öncelikler sert odun, yarı odun ve yumuşak çelikler kullanılmaktadır. Ayrıca, dip sürgünleri ile, aşı ile, tohumla, daldırma ile, toprak altı gövdeleri ile (rizom) veya doku kültürü ile çoğaltmak mümkündür. Ancak son yıllarda yaban mersininin çoğaltılmasında yaygın olarak yumuşak odun çelikleri kullanılmaktadır.

Sert odun veya yarı odun çelikleri, drenajı iyi olan ancak nem tutma kapasitesi yüksek meteryal içine dikilerek köklendirilir. Bu amaçla 1/1 oranında karıştırılmış turba toprağı ve vermikulit (veya kaba dere kumu) kullanılır. Hazırlanan karışım 1 hafta öncesinden köklendirmenin yapılacağı yastık, tava veya yataklara yerleştirilir. Kuru turba toprağını nemlendirmek için sıcak suya gereksinim duyulabilir. Kum yerine asitli turba toprağı kullanılırsa köklenme oranı artar. Bu aşamada gübreleme yapılmaz. Köklendirme toprak zeminde yapılacaksa üst kısma sedir kütüğü parçaları, veya çakıl taşı serilerek drenajın iyi olması sağlanır. bunun üzerine galvanizden yapılmış ince tel kafes serilmelidir ki, köstebek veya toprak kaynaklı tırtılların zararı engellensin ve havalanma iyi olsun. daha sonra 15-20 cm yükseklikte köklendirme ortamı serilir.

Toprak yüzeyinden yukarıda olan tavalarda köklendirme yapılacaksa allatan ısıtma sistemi de döşenebilir. Bu amaçla tavanın en alt kısmına dere çakılı serilir. üzerine ısıtıcı teller gerilir ve galvanizden yapılmış ince tel kafes ile örtüldükten sonra 1/1 oranında turba ve vermikulit karışımından oluşan dköklendirme ortamı tavaya doldurulur.

Hazırlanan köklendirme ortamına yaban mersini çelikleri dik pozisyonda dikilmelidir. Köklendirme ortamının etrafı çıta ve dallarla çevrilerek %50 göglendirme yapılmalıdır. Çeliklerin üzerine doğrudan güneş ışığı gelmemelidir. Çelikler alçak tüneller altında bulundurulabilir ve bunun üzerine güneş ışığını fazla geçirmeyen %45-50 plastik meteryaller veya çuval serilerek gölgelendirme yapılır. Gölgeleme işlemi yaz sonuna kadar sürdürülmelidir.
Odun Çelikleri İle Çoğlaltma

Odun çelikleri, bitki dinlenme döneminde iken sağlıklı ve iyice odunlaşmış 1 yıllık sürgünlerden alınır. Çelik çapı en az kurşun kalem kalınlığı kadar olmalıdır. Çelik alınacak sürgünler 25-75 cm uzunluğunda olup, kamçı (kırbaç) adını alırlar. Sürgünlerin yaprak gözü olan kısımlardan çelik alınmalıdır. Çeliklerin karbonhidrat oranı ne kadar fazla ise köklenmeleri o derece yüksek olacaktır. Sürgün üzerinde bulunabilecek kahverengi noktalar, sürgünün zarar gördüğüne işaret eder ve köklenmesi üzerine olumsuz etkide bulunur. Odun çelikleri yaprak dökümü ile ilkbahar başlangıcına kadar periyotta alınabilirler. Alınan çelikler 2 °C sıcaklık altında, deliksiz polietilen içinde veya nemlendirilmiş sphagnum yosunu, talaş vb. meteryal içinde depolanabilir. Sonbahar veya kış başlarında alınan çelikler, kış ortasında alınan çeliklere göre daha iyi köklenmektedir.

Odun çelikleri kurşun kalem kalınlığında ve 10-13 cm uzunluğunda hazırlanırlar. Daha kalın olan odun çeliklerinin köklenmsi zayıftır. Sürgünlerin dip veya orta kısmından çelik alınır. Çeliklerde alt kesim gözün hemen altından, üst kesim ise gözün 0.5 1 cm üzerinden yapılır.Çelikler dik pozisyonda ve 5X5 cm aralıklarla köklendirme ortamına dikilir. Sadece tepe kısmındaki 1-2 göz dışarıda bırakılır.

Köklendirmeyi arttırıcı hormon kullanımı genelde sonucu etkilemezken bazı çeşitlerde kullanımı önemlidir. Örneğin Bluecrop çeşidinin çeliklerinde Hormodin-3, Bluegray ve Stanley ise Hormo-root C (%15'lik Tetrathyl-thiuram disulfit) iyi sonuç verdiği belirtilmektedir.

Çelikler dikildikten sonra sulama yapılır. Çeliklerin en üst gözlerinden çıkan flaşlar büyümesini tamamlayıncaya kadar ortam nemli olmalıdır. Bunun için mistleme gerekir. Bu periyor 2-3 ay sürer. Tam güneş altında veya %50 gölgelik altında köklendirilen çeliklerdeki köklenme oranının aynı olduğu belirtilmektedir. Gölgelendirme %50nin üzerine çıkarsa kök oluşumu engellenmektedir. Çeliklerde ikinci flaş başlayınca kökler oluşmaya başlar ve gübreleme tavsiye edilir. Bu amaçla 190 lt suya 1,3 lt sıvı gübre önerilmektedir. Hazırlanan gübreden 2.25 m²'ye 3.8 lt atılırsa yeterli olmaktadır. Gübre uygulamasından sonra yaprakların tamamı su ile yıkanmalıdır. Yaz sonuna kadar azar azar gübre uygulaması yapılır.

Köklenmiş olan çelikler kış boyunca köklendirme tavalarında tutulabilir., özellikle soğuk bölgelerde eylül ortalarında fidanlık parsellerine aktarılabilinir veya sonbahar başlarında tüplere dikilebilirler. Köklü yaban mersini fidanları kış periyodunu köklendirme yastıklarında geçirecekse köklerin donması engellenmelidir.

Fidanlık parsellerine dikilecek köklü yaban mersini fidanlarında sıra üzeri 30 cm, sıra arası 50 cm olarak ayarlanmalıdır. Toprak verimli ise ilk yıl fidanlıklarda gübreleme yapılmaz. Fidanlıkta 1 yıl geçtikten sonra bitkiler 2 yıllık olarak değerlendirilirler. Saksıya fikilecek köklü çelikler için standart 3.8 lt.lik saksılar kullanılır. Bu saksılara 2.8 lt. harç konuşur. Saksılara dikilen köklü yaban mersinleri 1 yıl burada bekledikten sonra satışa sunulmalıdır.